Wasbare luiers in plaats van afval

De gemeente De Fryske Marren wil het gebruik van wasbare luiers in 2022 gaan stimuleren en heeft dit dan ook echt opgenomen in haar afvalbeleidsplan!!!! Heel goed bezig en toch gingen er bij ons ook direct alarmbellen af.

Als de Billenboetiek zijn we blij als wasbare luiers in het nieuws komen en meer mensen er over horen. We zien dat het bewustzijn over het gebruik van wegwerpluiers en de hoeveelheden afval die dit veroorzaakt steeds groter is onder consumenten en gemeenten. Bij de beleidskeuzes die volgen uit dit bewustzijn plaatsen we echter nog wel enkele kanttekeningen.

Wie betaalt?

Al vijf jaar lang zien we diverse gemeenten dergelijke initiatieven starten maar nog nooit hebben we echt gedacht “Yes goed plan!”. Dit heeft met verschillende punten te maken, het belangrijkste is volgens ons dat in bijna alle campagnes de luiers gefinancierd of gesubsidieerd worden door de gemeenten. Heel leuk maar naar ons idee scheef. Wasbare luiers zijn een investering en uiteindelijk bespaart de consument hier veel geld mee. Wat ons betreft dient een gemeente geen verstrekker te zijn van luiers maar dient zij haar burgers gedegen te informeren en te inspireren zodat de burger zelf een weloverwogen keuze kan maken.

Wanneer een gemeente zich enkel richt op de jonge ouder dan investeert die voornamelijk in de korte termijn. Door ook kinderen en zeker de vaak sceptische ouderen te tonen dat wasbare luiers anno 2022 mooie en eenvoudige gebruiksvoorwerpen zijn investeert men in een breed draagvlak. Spreek dus de hele mienskip (gemeenschap) aan en investeer daarmee in afvalvermindering voor de lange termijn. Maak wasbare luiers tot de standaard en laat dit zien, dat is het enige wat een gemeente hoeft te doen!

Sprint of marathon?

Hoe? Middels een actieve, pakkende en vooral langdurige campagne. Laat dit geen ‘leuk projectje’ worden maar investeer in goede informatie en evalueer ook na iedere periode het behaalde bereik. Laat het zien op vuilniswagens, reclamezuilen aan de weg, bibliotheken, zwembaden, betrek verloskundigen en consultatiebureaus hierbij en vooral: betrek de ouders die al wasbare luiers gebruiken in deze gemeente erbij. Wij hebben onze klanten uit de gemeente de Fryske Marren gevraagd of we hen mochten koppelen met de gemeenteraadsleden die dit aandachtspunt in portefeuille hadden zitten, vrijwel alle klanten reageerden enthousiast. De meeste van onze klanten beginnen met wasbare luiers omdat ze minder afval willen achter laten, sommigen omdat het geld bespaart en anderen omdat het minder lekkage veroorzaakt. Welke reden mensen ook hebben om voor wasbare luiers te kiezen, feit is dat als ze er er tevreden over zijn, ze graag actief mee denken om anderen ook te enthousiasmeren.

Hier is “It Petear” zoals dat in deze gemeente heet, een inspraakavond van de gemeenteraad. Je kunt hier zien hoe ik (Hanna Tekstra) mijn pleidooi doe voor meer degelijke informatie over de wasbare luier en de gemeente vooral probeer te overtuigen om geen hele pakketten aan te schaffen of te subsidiëren.

Inzamelen, en dan?

Er zullen echter altijd ouders zijn die de voorkeur geven aan wegwerpluiers. Dat brengt het vraagstuk van recycling met zich mee. Hoe kun je dit goed aanpakken?

Uit onderzoek dat wij gedaan hebben bij afvaldeskundigen en afvalvervoerders kwam naar voren dat er op dit moment (2021) in Nederland enkel in Weurt (gemeente Beuningen) een testproject loopt waarin ingezamelde luiers worden gerecycled.

Wat gebeurt er nu met ons afval?

Uit dit artikel van Omroep Brabant blijkt dat veel gemeenten niet duidelijk hebben wat er precies met het luierafval uit de inzamelingspunten gebeurt. Zo gaan een aantal gemeenten er vanuit dat hun afval gerecycled wordt, maar wil de afvalverwerker hier geen uitsluitsel over geven.

Logisch dus ook dat in dit Petear de heer Meester van de FNP een kritisch vraag stelde over dit onderwerp: “Worden alle luiers die naar het milieuterrein gaan verbrand?” Voor zover wij weten wel, immers enkel in Weurt zouden wegwerpluiers in een testproject gerecycled worden. Echter gaf de Wethouder Irona Groeneveld aan dat afvalverwerker Omrin een “nanotrommel” heeft staan waarin de luiers en het incontinentiemateriaal worden gerecycled. Daarvoor zouden er meer inzamelpunten voor luiers moeten komen.

Wij hadden hier echter geen kennis van vernomen en zijn benieuwd naar deze verwerking. Heeft de afvalverwerker Omrin hier de oplossing voor een wereldprobleem of gaat het ook hier om een project waar meer energie in gestopt wordt dan er uit gewonnen wordt. Uit navraag bij Omrin blijkt het te gaan om de “Danotrommel”. Dit is een afvalscheidingsinstallatie die o.a. luiers uit restafval scheidt en geschikt maakt om omgezet te worden in biogas, de luiers zouden hiervoor dus ook niet gescheiden aangeleverd hoeven worden. We hebben Gerhard Schoonvelde (senior adviseur afval en grondstoffen voor de gemeente Utrecht) bevraagd over deze trommel. Hij gaf aan nog niet op de hoogte te zijn van onafhankelijke LCA’s op deze techniek, maar dat deze zich nu vooral lijkt te richten op de opwekking van biogas en niet zozeer het daadwerkelijk recyclen van de luiers. Omrin wil hier op langere termijn onderzoek naar doen. Utrecht heeft in de recent vastgestelde Grondstoffennota dan ook aangegeven de ontwikkelingen te volgen, maar op dit moment niet over te gaan op het recyclen van luiers. Juist omdat de daadwerkelijke recycling zeer laag is. Daarom wordt in Utrecht t.a.v. luiers hoofdzakelijk ingezet op preventie.

Wat ons opvalt is dat zowel wij als luierwinkel als ook diverse gemeenten ontzettend slecht op de hoogte zijn van het reilen en zeilen rondom afvalverwerking. Wàt gebeurt er precies met ons gescheiden afval? Waarom willen afvalverwerkers deze vraag niet beantwoorden, zoals naar voren komt in het artikel van Omroep Brabant? Waar kunnen we een helder antwoord krijgen op deze vraag? Is het aan ons als luierwinkel om een gemeenteraad hiervan op de hoogte te stellen? Is er een landelijk orgaan waar gemeenten objectieve informatie kunnen vergaren, is er überhaupt een controlerend orgaan dat deze gemeenten en afvalverwerkers in de gaten houdt? Volgens Schoonvelde is neutrale informatie wel te verkrijgen maar het vergt tijd om er in te kunnen verdiepen. Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van beleid en regelgeving maar kan zelf geen beslissingen maken, dat ligt (net zoals veel dossiers) sinds de decentralisatie bij de gemeenten zelf. Een gemeente zou een onafhankelijk bureau in kunnen schakelen om claims van een verwerker te toetsen, er wordt dan bijvoorbeeld een studie gedaan zoals bij ARN is gebeurd maar dit kost tijd en geld.

Niet op de kaart!

Toen ik begin dit jaar een projectmanager binnen het afvalbeleid van Amsterdam sprak schrok ik van de naïviteit in de reactie toen ik deze manager bevroeg over de samenwerking met Procter & Gamble (fabrikant van Pampers). In het kort: P&G zamelt in Amsterdam een aantal wegwerpluiers in dat per vrachtwagen wordt vervoerd naar een afvalverwerker in Italië, om deze reden staan er overal in Amsterdam inzamelingspunten in de kleuren en met het logo van Pampers. Onze gedachte ‘heeft Italië zelf geen kinderen in de luiers?’ even daar gelaten vroegen we de projectmanager wie wat had betaald in dit plan. Ze gaf aan dat de gemeente hier geen geld in gestopt had, en het geheel gefinancierd werd door P&G. Toen ik aangaf dat P&G het goed bekeken heeft, kosteloze campagne op dure plekken in de stad is goedkoper dan billboards en mensen denken ook nog eens “Pampers is goed bezig, ik hoef mij niet meer schuldig te voelen” was de reactie “zo stond het bij mij nog niet op de kaart”. Overigens, niet alleen in Amsterdam staan deze bakken maar ook in andere steden in Europa!

Samen één wiel graag!

Laatst genoemde is totaal iets anders, toch benoemen we het hierbij omdat het aangeeft hoe beïnvloedbaar gemeenten lijken te zijn door grote bedrijven en vooral hoe weinig kritisch ze lijken. Er lijkt weinig kennis op het gebied van afval. Men heeft geen duidelijke cijfers of informatie over wat er met hun plaatselijke afval gebeurt. Keuzes lijken te worden gemaakt op basis van oude ideeën, gevoel en beste bedoelingen. Schokkend wat ons betreft, want aan de hand van deze gemeenten wordt het beleid bepaald! Terwijl alle gemeenten hun afvalstroom moeten beperken, moeten ze daarvoor allemaal opnieuw het wiel uitvinden, en dat is zonde van tijd en geld, en daarnaast ook geen goede basis voor gedegen onderzoek en oplossingen.

Wat ons betreft aan gemeenten:

1. Zet intensief in op preventie: Herbruikbare luiers zorgen voor dalende afvalcijfers!
2. Laat je op meerdere vlakken voorlichten over het plaatselijk afvalbeleid!

En aan gebruikers:

1. Bevraag je gemeente: “Wat doen jullie ter voorkoming van het luierafval?”
2. Bied jouw hulp/kennis/ideeën op het vlak van wasbare luiers aan!